Bir tespitle başlayalım. Muğla’da turizm yalnızca kıyı şeridiyle sınırlı değil. İl genelinde birçok mahalle, belde ve ilçe ölçeğinde ciddi bir turizm yoğunluğu yaşanıyor. Buna karşın turizm bölgesi statüsüne sahip yerleşimlerin oranı son derece sınırlı. Bu dengesizlik, yerel yönetimlerin planlama ve kaynak kullanımında önemli bir boşluk yaratıyor.
Kötekli Örneği
İkinci temel mesele ise Kötekli gibi fiilen yoğun nüfus ve hareketlilik barındıran yerleşkelerin hâlâ “turizm dışı kentsel alan” olarak tanımlanması. Oysa bu alanlar, turizmin yarattığı baskıyı fiilen yaşasa da buna uygun idari ve mali araçlardan yoksun bırakılıyor. Sorun yalnızca tanımsal değil, doğrudan hizmet üretimini etkileyen yapısal bir mesele. Öğrenci nüfusu ve geçici hareketlilik planlamaya yeterince yansımadığı için merkezi bütçeden gelen pay ve yatırım öncelikleri düşük kalabiliyor. Bu çerçevede, Muğla Büyükşehir Belediyesi’nin Kötekli yerleşkesine 502 milyon liralık altyapı ve üstyapı yatırımlarının da mevcut idari statü ve hizmet yükü dengesi açısından birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir.
Muğla’nın Elindeki İki Kart; Tarım ve Turizm
Muğla, elinde iki güçlü kart bulunan nadir kentlerden biri; turizm ve tarım. Turizm potansiyelinin yanı sıra, il genelinde üretilen tarım ve gıda ürünleriyle Muğla aynı zamanda bir ihracat kenti. Bu çok yönlü yapı, Muğla’yı yalnızca bir “tatil ili” olmaktan çıkarıyor ancak mevcut politikalar bu gerçeği yeterince yansıtmıyor.
Gümrük Kapıları Gerçeği
Ticaret Bakanlığı verilerine göre Muğla’da; Dalaman ve Bodrum’da havalimanı gümrük kapıları, Fethiye, Marmaris ve Bodrum’da ise liman gümrük kapıları bulunuyor. Bu kapıların tamamı A sınıfı gümrük kapısı statüsünde, her türlü gümrük işleminin yanı sıra yolcu ve yolcu beraberinde getirilen eşya işlemlerinin de yapılmasına olanak tanıyor. Ancak gümrük kapılarında gelen yolcu işlemlerinin yürütülmesi, tek başına bir alanın “turizm bölgesi” ilan edilmesi için yeterli bir gerekçe oluşturmuyor. Buna karşın, yolcu trafiği bulunan gümrük kapılarının yer aldığı alanların mevcut idari statüsünün turizm bölgesi, turizm merkezi ya da turizm baskısı altındaki kentsel alan başlıkları altında yeniden değerlendirilmesini zorunlu kılıyor.
Sorun; Alan Bazlı Turizm Politikaları
Bakanlık mevzuatı açık. Türkiye’de turizm politikaları il ölçeğinde değil; Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri (KTKGB) ile Turizm Merkezleri (TM) üzerinden, yani alan bazlı yürütülüyor. Sorun tam da burada başlıyor: Turizm baskısının fiilen yoğun olduğu yerleşkelerle, bu gerçekliği yansıtmayan idari statüler arasındaki fark giderek derinleşiyor.
Gündelik Siyasetin Ötesindeki Gerçeklik
Muğla milletvekillerinden beklenti, yalnızca günlük siyasi tartışmalarla yetinmemeleri. Turizm bölgesi, turizm merkezi, turizm dışı kentsel alanlar, tarım bölgeleri, ihracat, gümrük kapıları, dış ticaret ve kargo taşımacılığı gibi başlıklar kentin ekonomik ve yönetsel tıkanıklıklarını giderecek yapısal iyileştirmelerin anahtarları. Birileri artık bu anahtarı çevirmeli.
Belediyeden Gelen Not; Üç Aşamalı Yol Haritası
Bir önceki yazıyı, Muğla Büyükşehir Belediyesi Kent Tarihi Tanıtım ve Turizm Dairesi Başkanlığı’nın bu alanda bir çalışma yürütebileceği önerisiyle bitirmiştik. Bu öneriye ilişkin yetkililerden gelen bilgi notu, önemli bir sürece işaret ediyor. Paylaşılan bilgilere göre; çalışma, Turizm Şube Müdürlüğü’nün Dış İlişkiler Daire Başkanlığı’na bağlı olması nedeniyle Dış İlişkiler Daire Başkanlığı koordinasyonunda yürütülüyor. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Turizm Fakültesi ve Teknoloji Transfer Ofisi ile yaklaşık 6 aydır toplantılar yapılıyor. 2026 yılının ilk aylarında da üç safhalı bir planlama hayata geçirilecek.
Üç Safha, Tek Hedef
İleti notunda sürecin üç aşamada ilerleyeceği vurgulanıyor. Buna göre ilk aşamada, “Muğla turizmini dört mevsime yayma” hedefi doğrultusunda kentin mevcut turizm kapasitesini ve olanaklarını ortaya koyacak Muğla Turizm Potansiyeli Analizi yapılacak. İkinci aşamada, bu analizden elde edilecek veriler ışığında sorunların belirlendiği ve çözüm önerilerinin geliştirildiği kapsamlı bir Muğla Turizm Master Planı hazırlanacak. Üçüncü ve son aşamada ise master planın rehberliğinde, uygulanabilir ve ölçülebilir hedefler içeren 5 yıllık bir Yerel Eylem Planı oluşturulacak. Bilgilendirme notunda, ilk safhaya ilişkin sürecin başlatıldığı özellikle belirtiliyor.
Geç Kalan (!) Gerekli Çalışma
Kıyı Ege Belediyeler Birliği ve Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Aras’ın “Turizm Master Planı” konusundaki hassasiyeti ve ısrarı biliniyor. Tek tip kent kimliğinin yarattığı sorunları yaşayan Muğla için bu tür bütüncül bir planlamanın gecikmiş ama hayati olduğu açık. Geç kalınmış da olsa böylesine gerekli bir çalışmanın yürütülüyor olmasının önemli olduğunu vurgulayarak bitirelim.
